Cyberpesten bij je kind (deel 1)

Koen: "Bij ons thuis staat de computer in de woonkamer, zodat ik goed toezicht kan houden op mijn kinderen. Toen mijn dochter Esti op een avond naar het toilet was, keek ik even snel op haar Facebook-pagina. Ik schrok van wat ik daar zag: berichten met heel wat scheldwoorden. Toen Esti terugkwam, vroeg ik wat er aan de hand was. Eerst was ze heel boos op mij, omdat ik op haar Facebook-pagina had gekeken. Esti wilde niet meer met mij praten.

Ik verontschuldigde me bij haar, misschien had ik toch niet op haar pagina mogen kijken.

Maar ik was wel bezorgd. Uiteindelijk wilde Esti wel vertellen wat er gebeurd was. Ze werd al een tijd gepest door klasgenoten en ze wist niet meer wat te doen. Ik maakte een schermafdruk van de pestberichten en stuurde deze door naar Facebook. Ze gaven mij geen antwoord en verwijderden de pestberichten niet, dus daar had ik niets aan. Dan belde ik naar de directeur van de school. Ik hoopte dat de pestkoppen een strenge straf zouden krijgen! De directeur zei dat hij eerst gewoon met de pestkoppen zou gaan praten. Dat zal vast gewerkt hebben, want voorlopig is het pesten gestopt. Ik ben toch ongerust dat het nog eens zal gebeuren. Je kan je kind hier moeilijk tegen beschermen, he?"

Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams netwerk "Kies Kleur Tegen Pesten": “Het is geen goed idee om je kind te controleren door stiekem op de Facebookpagina te kijken. Daardoor is de kans groot dat je kind in de toekomst meer dingen gaat verbergen voor jou.”

Professor Eva Lievens, expert ICT- en mediarecht: “Volgens het Kinderrechtenverdrag hebben tieners en kinderen recht op privacy, ook in wat ze doen online. Ga dus als ouder niet te ver in de controle van het sociale-mediagebruik van je kind. Als je wilt controleren wat je kind doet op sociale media, overleg dit dan met je kind en maak goede afspraken.”

Professor Bart Soenens, expert opvoedingsstijlen en co-auteur van het boek “Vitamines voor Groei”: “In dit verhaal zien we dat Koen begrip toonde voor de boze gevoelens van dochter Esti. Doordat hij zich verontschuldigde, wilde ze haar verhaal vertellen. Het is belangrijk dat je als ouder vanuit het standpunt van je kind kunt kijken en dat jij de gevoelens van je kind erkent.”

Professor Heidi Vandebosch, expert cyberpesten: "Op websites zoals Facebook kan je gemakkelijk kwetsende berichten of pagina's melden, via de “meldknop". Jammer genoeg zullen de beheerders van de website deze berichten of pagina's niet altijd verwijderen. Beheerders vinden het belangrijk dat iedereen vrij zijn mening kan zeggen en grijpen daarom vaak niet in. Bij heel ernstige gevallen, zoals een vals profiel of naaktfoto’s, is de kans dat ze optreden gelukkig groter. Sociale netwerksites kunnen de pagina’s of berichten verwijderen of diegenen die het misbruik pleegden uitsluiten van verder gebruik van hun website.”

Professor Michel Walrave, expert online privacy: “Het is belangrijk om snel in te grijpen wanneer pestberichten online verschijnen. Ze bereiken spoedig een ruim publiek. Het was een goed idee van Koen om schermafdrukken te maken van het cyberpesten. Zo heb je bewijsmateriaal, waarmee je het cyberpesten kunt melden aan Facebook. Als Facebook niet reageert, dan kan je terecht bij de Click Safe hulplijn voor veilig internet. Zij kunnen je adviseren, om eventuele verdere stappen te ondernemen.”

Meyrem: "Op een maandagochtend wilde mijn zoon Younes niet opstaan, hij wilde niet naar school. Toen ik vroeg wat er scheelde, begon hij te huilen. Zijn klasgenoten hadden een haatpagina over hem aangemaakt op Facebook. Op deze pagina lachten ze hem uit en zeiden ze dat ze hem haatten. Ik was woedend en verdrietig tegelijk. Hoe durfden ze mijn zoon zo ongelukkig maken?!

Ik zocht de haatpagina op Facebook en stuurde zelf een boos bericht naar de pestkoppen.

Dit maakte het alleen maar erger: Younes werd op school uitgelachen, omdat zijn moeder hem verdedigde. Ik was bang om naar de klaslerares te gaan, omdat ik dacht dat dit het probleem erger zou maken. Uiteindelijk besloot ik toch om hulp te vragen aan haar. De klaslerares praatte met de pestkoppen, maar dit hielp niet direct. Nu is de directie er mee bezig, om de pestkoppen te overtuigen dat ze de haatpagina zullen verwijderen. Ook de leerlingbegeleider helpt mee. Ik hoop dat de pagina snel verwijderd zal worden."

Professor Michel Walrave, expert online privacy: "Het is belangrijk dat je als ouder snel reageert bij een haatpagina, net zoals Meyrem deed. Contacteer meteen de beheerder van de website. In de gebruikersregels van veel sociale netwerksites, zoals Facebook, staat dat haat en pestgedrag niet is toegestaan. Berichten of pagina's die deze regels overtreden, kunnen geblokkeerd of verwijderd worden van de website. Gebruikers die de regels overtreden, kunnen een waarschuwing krijgen of kunnen uitgesloten worden. Sociale netwerksites hebben ook procedures om zo’n overtredingen te melden. Om een haatpagina te melden op Facebook, bijvoorbeeld, vind je bovenaan de pagina een icoon met drie puntjes. Als je daar op klikt, dan krijg je een aantal keuzemogelijkheden. Kies voor “rapporteren" om de pagina te melden aan Facebook.”

Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams netwerk “Kies Kleur Tegen Pesten”: “Als ouder kan je best niet te heftig reageren als je kind slachtoffer is van cyberpesten. Tieners willen hun ouders beschermen tegen negatieve gevoelens en zullen daarom vaak verzwijgen dat ze gepest worden. Blijf dus steeds kalm.”

Professor Heidi Vandebosch, expert cyberpesten: “Het is normaal dat je boos of verdrietig bent als je kind gecyberpest wordt. Het is echter niet goed als je emoties je verhinderen om een goede oplossing te zoeken. Het is goed dat Meyrem de klaslerares aansprak om te helpen. Zij kan als bemiddelaar luisteren naar alle partijen en zo naar een oplossing zoeken.”

Professor Bart Soenens, expert opvoedingsstijlen en co-auteur van het boek “Vitamines voor Groei”: “Het is zelden een goed idee om als ouder zelf de pestkop aan te pakken. Je kan best ook eerst overleggen met je kind over wat de beste aanpak is, vooraleer je iets gaat doen. Zo voelt je kind zich minder machteloos en gaat het je hulp beter aanvaarden.”

Commissaris Didier Demelin, expert jeugdcriminaliteit: “Meyrem en zoon Younes kunnen voor de haatpagina klacht neerleggen bij de politie, wegens “belaging”. Als het nodig is, kan Meyrem de school ook wijzen op haar verantwoordelijkheid om de pestkoppen aan te pakken. Als de school niets doet, zou ze in principe burgerlijk aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de (emotionele) schade van het slachtoffer.”

Anna: "Mijn dochter Shana had het onlangs uitgemaakt met haar vriendje, Thomas. Ze leek het niet heel erg te vinden, maar na een tijdje merkte ik dat ze er erg gespannen uitzag. Op een avond hoorde ik haar wenen op haar kamer. Ik vroeg haar wat er scheelde, maar ze leek erg beschaamd om het te vertellen. De volgende ochtend wilde ze niet naar school. Ik herhaalde dat ze echt moest zeggen wat er scheelde.

Stilletjes vertelde ze het: Thomas had een naaktfoto van haar doorgestuurd naar de hele klas.

Heel de klas lachte haar uit en noemde haar een hoer. Ik was helemaal in shock. Mijn dochter, die een naaktfoto stuurt?! Ik vertelde dat ik teleurgesteld was in haar. Ik zag maar één oplossing: samen met mijn dochter naar de politie gaan. De politie nam de klacht gelukkig serieus. Thomas zou op gesprek moeten komen, want wat hij deed was strafbaar. De politie kon er echter niet voor zorgen dat de foto bij alle leerlingen zou verdwijnen. Ik voel me zo onmachtig! Zou de school me verder kunnen helpen, door te gaan praten met de leerlingen? Hopelijk geraken mijn dochter en ik er samen uit."

Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams netwerk "Kies Kleur Tegen Pesten": “Bij tieners is het normaal dat ze gaan experimenteren met liefde en seksualiteit. Dit gebeurt ook via nieuwe media. Shana stuurde een intieme, vertrouwelijke foto naar haar vriendje Thomas. Thomas maakte echter misbruik van haar vertrouwen en stuurde de foto door naar iedereen in de klas. Het is dus heel normaal dat Shana zich gekwetst en beschaamd voelt. Als ouder luister je in zo'n situatie best eerst naar de gevoelens van je kind. Zo geef je je kind de steun die het nodig heeft. Daarna kan je de risico’s van het sturen van zo’n foto bespreken.”

Professor Heidi Vandebosch, expert cyberpesten: “Bij deze vorm van cyberpesten worden naaktfoto’s van het slachtoffer verspreid zonder toestemming van het slachtoffer. Vaak heeft het slachtoffer de naaktfoto eerst zelf naar iemand doorgestuurd, bijvoorbeeld naar een liefje of ex-liefje. Daarom voelt het slachtoffer zich soms alsof hij of zij zelf schuldig is. Het is belangrijk dat je als ouder je kind niet nog meer gaat verwijten, zoals Anna wel deed. Slachtoffers voelen zich ook vaak beschaamd en machteloos, omdat het heel moeilijk is om ervoor te zorgen dat de foto niet verder wordt doorgestuurd. Als ouder kan je best snel handelen. Als de naaktfoto op school is verspreid, kan je zeker hulp zoeken bij de school. Je kan ook, net zoals Anna, naar de politie stappen.”

Professor Michel Walrave, expert online privacy: “Sexting is voor heel wat jongeren deel van een romantische relatie met hun partner. Als deze naakfoto’s echter uitlekken, dan is het belangrijk om snel in te grijpen om de foto’s (zo veel mogelijk) te verwijderen. Als ouders kan je ook vragen aan je kind of het sturen van naaktfoto’s vrijwillig of onder druk gebeurde. Onder druk naakfoto’s sturen is immers geen deel van een gezonde relatie.

Professor Bart Soenens, expert opvoedingsstijlen en co-auteur van het boek “Vitamines voor Groei”: “Anna heeft weinig aandacht voor het standpunt en de gevoelens van haar dochter Shana. Waarom heeft Shana de naaktfoto gestuurd? Hoe is de naaktfoto verspreid geraakt? Dat zijn belangrijke dingen die Anna haar zou kunnen vragen. Als ze Shana haar verhaal laat doen, zal ze een beter zich krijgen op de situatie en op de mogelijke oplossingen. Shana zal zo ook het gevoel hebben dat er naar haar geluisterd wordt.”

Professor Eva Lievens, expert ICT- en mediarecht: “Volgens het Belgische strafrecht is het verboden om naaktbeelden van iemand verder te verspreiden, zonder toestemming van die persoon. Ook al heeft de persoon zo’n foto zelf gemaakt of toegestaan dat de foto gemaakt werd, dan nog mag je die foto niet zomaar verder verspreiden. Het slachtoffer Shana of de moeder Anna kunnen klacht neerleggen bij de politie of de Privacycommissie.”

Commissaris Didier Demelin, expert jeugdcriminaliteit: “De politie neemt cyberpesten met naaktfoto’s inderdaad ernstig. Het kan zijn dat de pestkop uiteindelijk voor de jeugdrechter moet verschijnen. Ook de ouders van de pestkop zijn verantwoordelijk. Ze zouden burgerlijk aansprakelijk gesteld kunnen worden voor het gedrag van hun kind en ook een schadevergoeding is mogelijk.”

Tom: “Op de school van mijn kinderen bestaat er een Facebook-pagina waar veel leerlingen lid van zijn. Ze werd niet aangemaakt door de school, maar door de leerlingen zelf. Verder weet ik daar niet zo veel van, ik laat ze maar doen op Facebook. Vorige maand kwam mijn oudste zoon, Jonas, naar mij om iets te vertellen. Iemand had een anoniem profiel aangemaakt en had op de Facebook-pagina gemene dingen geplaatst over zijn jongere broer, Bas. Ik werd een beetje boos op Bas. 

Waarom was hij dit niet komen vertellen? Hij werd voordien ook al op school gepest en nu dus ook op Facebook.

Ik zei tegen Bas dat hij maar beter kan stoppen met Facebook! Bas begon te huilen: dat wilde hij absoluut niet. Wat konden we dan wel doen? De week nadien was het oudercontact. Ik beloofde Bas dat ik het probleem met de leerkracht zou bespreken en dat heb ik ook gedaan. De leerkracht vond dat hij ons niet kon helpen. Hij verwees ons door naar de leerlingbegeleider. De leerlingbegeleider beloofde dat de school ging uitzoeken wie de anonieme pestkoppen waren. De school heeft de pestkoppen tot nu toe nog niet gevonden, dat is blijkbaar heel moeilijk. Het cyberpesten is gelukkig wel gestopt. Bas gaat nu regelmatig op gesprek bij de leerlingenbegeleiding, om hem meer weerbaar te maken tegenover pestkoppen. Ik ben blij dat Bas zich nu beter voelt. Ik weet nu ook dat de school goed kan helpen bij pesten.”

Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams netwerk “Kies Kleur Tegen Pesten”: “Bas is een van de vele jongeren die zowel offline als online wordt gepest. Kinderen of tieners die op beide manieren gepest worden, voelen zich vaak nog slechter. Ze gaan vaak (nog meer) twijfelen aan zichzelf en voelen zich schuldig en beschaamd. Dat is ook de reden waarom iemand als Bas niet durft vertellen wat er aan de hand is. Kinderen willen hun ouders ook niet tot last zijn. Tom mag dan verbaasd zijn dat Bas niets kwam vertellen, toch doet hij er goed aan om begrip te tonen voor de aarzeling van Bas. Zo zal Bas het vertrouwen krijgen om in de toekomst sneller over pesten te praten .”

Professor Michel Walrave, expert online privacy: “Volgens de gebruikersregels van Facebook (de “richtlijnen voor de community”) is het verboden om een anoniem profiel aan te maken. Als Tom het cyberpesten wil melden aan Facebook, dan kan hij zeggen dat o.a. deze regel is overtreden. Zo’n profiel melden kan eenvoudig door op de naam te klikken. Dan vind je bovenaan rechts een icoontje met drie puntjes. Als je daar op klikt, dan kan je aanduiden dat je het profiel wilt “rapporteren”. Ook andere sociale media hebben zo’n procedures. Indien het cyberpesten terugkomt of als Tom en Bas verdere stappen willen ondernemen, dan kunnen ze naar de politie stappen. De politie kan beslissen om de anonieme pestkop(pen) op te sporen via het IP adres van de computer waar de pagina op werd gemaakt.”

Professor Bart Soenens, expert opvoedingsstijlen en co-auteur van het boek “Vitamines voor Groei”: “Tom lijkt teleurgesteld dat zijn zoon Bas hem niet vertelde over het cyberpesten. Maar waarom heeft Bas dit niet verteld? Praten met elkaar en luisteren naar het verhaal en de gevoelens van je kind is heel belangrijk in zo’n situatie.”

Professor Heidi Vandebosch, expert cyberpesten: “Ouders denken soms dat nieuwe media wegnemen het cyberpesten zal doen stoppen. Dit is echter niet zo’n goede oplossing. Nieuwe media zijn heel belangrijk voor tieners: ze laten hen toe om te praten met hun vrienden. Als je nieuwe media afneemt, dan sluit je hen dus af van hun vrienden. Daardoor zullen ze zich nog eenzamer gaan voelen.”

Sanne: “Ik probeer een beetje te volgen wat mijn oudste dochter Emma doet op sociale media. Zo ben ik bijvoorbeeld met haar bevriend op Facebook. Onlangs ontdekte ik dat ze verdrietig werd nadat ze een bericht ontving op haar smartphone. Ik vroeg haar of er iets scheelde. 

Ze vertelde dat haar vriendin Julie een foto van haar had bewerkt en op Facebook had geplaatst, om haar uit te lachen. Het verdriet van mijn dochter raakte mij erg, maar ik probeerde kalm te blijven. 

Ik legde aan mijn dochter uit waarom pestkoppen zo’n dingen doen, bijvoorbeeld omdat ze jaloers zijn. Samen spraken we af dat ik eens zou bellen met de ouders van Julie. Ik ken haar ouders al enige tijd, dan kan je dat wel doen. De ouders van Julie geloofden eerst niet dat hun dochter dit had gedaan. Ik heb ze dan de foto doorgestuurd als bewijs. Dan geloofden ze het wel. Ze waren heel boos en zeiden dat ze Julie streng zouden straffen. Ze zou een maand huisarrest krijgen.”

Professor Eva Lievens, expert ICT- en mediarecht: “Volgens het ‘recht op afbeelding’ of ‘portretrecht’ mag je niet zomaar een foto van iemand verspreiden zonder de toestemming van die persoon. Dit hangt samen met het recht op privacy. Sanne kan voor dochter Emma klacht indienen bij de Privacycommissie, als ze dat wil.”

Professor Michel Walrave, expert online privacy: “Het is goed dat Sanne in gesprek is gegaan met de ouders van Julie. Zo’n foto als bewijsmateriaal kan daar zeker bij helpen. Het is ook belangrijk dat de foto snel van Facebook verwijderd wordt. Sanne kan aan Julie’s ouders vragen om ervoor te zorgen dat Julie de foto snel verwijdert. Als dit niet lukt, dan kan Sanne of Emma het bericht met de foto ook rapporteren aan Facebook. Rechts bovenaan het bericht staat een neerwaarts pijltje. Als je daar op klikt, dan verschijnt een menu. Daarin kan je klikken op “bericht rapporteren”.”

Dr. Christel Peeters, kinder- en jeugdpsychiater: “Volwassenen kunnen best voldoende op de hoogte zijn van de online activiteiten van tieners. Dat kan bijvoorbeeld door als ouder vrienden met je kind te worden op Facebook. Het is niet de bedoeling om je kind te controleren, maar om op een volwassen manier op de hoogte te zijn van wat hen bezighoudt online.”

Professor Bart Soenens, expert opvoedingsstijlen en co-auteur van het boek “Vitamines voor Groei”: “Het is goed dat Sanne haar eigen emoties niet de overhand liet nemen. Zo kan je als ouder vermijden dat je reageert op een manier waar je later spijt van krijgt. Het is ook goed dat Sanne samen met haar dochter afspraken maakte over verdere acties. Zo betrok ze haar dochter bij het nadenken over de voor- en nadelen van mogelijke oplossingen.”