ONDER DE RADAR

Levenslang zonder papieren?

Niemand weet het precies, maar het aantal migranten in Nederland zonder verblijfsvergunning wordt geschat op tienduizenden.

Tavish (gefingeerde naam) is een van hen; al vijfentwintig jaar. Hij migreerde in 1992 van Sri Lanka naar Duitsland, waarna hij in 2000 doorreisde naar Nederland.

Gedurende de kwart eeuw dat hij hier is heeft hij menig wet- en regelgeving zien veranderen. In tegenstelling tot zijn twee zussen heeft het nooit in zijn voordeel uitgepakt.

"Nóg niet…", zegt Tavish.

Tekst & Fotografie: Olivier Sprée (IOM)

In een café in het centrum van Den Haag vertelt Tavish over zijn leven als ongedocumenteerde migrant. 

"Ik kan je nog steeds een mooie Chinese maaltijd voorschotelen."

Een leven dat begon in 1992 toen hij als Sri Lankaanse Tamil de burgeroorlog in zijn land was ontvlucht, die sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw gaande was. Hij belandde in Duitsland waar hij asiel aanvroeg en uiteindelijk acht jaar verbleef.


Sinds Sri Lanka in 1948 onafhankelijkheid werd van Groot-Brittannië groeiden de etnische spanningen tussen de Singalese meerderheid en de Tamils. Militante Tamil-groeperingen begonnen te vechten voor een eigen staat. De daaropvolgende burgeroorlog resulteerde uiteindelijk in meer dan 70.000 doden en een grote vluchtelingenstroom.
De burgeroorlog eindigde in 2009. Een derde van de Sri Lankaanse Tamils woont in het buitenland.


Hoewel Tavish in Duitsland geen verblijfsvergunning kreeg, blikt hij terug op een fijne periode. Hij had een baan gevonden in een Chinees restaurant, waar hij snel de ladder beklom van afwasser tot leerling kok. "Ik kan je nog steeds een mooie Chinese maaltijd voorschotelen", zegt hij trots wanneer ik zijn kennis op de proef stel. Hij begint uitgebreid te vertellen over de acht culinaire tradities van de Chinese keuken, alsof hij een geboren Chinees is. "En ik kreeg goed betaald", voegt hij eraan toe. Gedurende de asielprocedure in Duitsland wordt het migranten toegestaan te werken.

In navolging van zijn twee zussen, besloot Tavish in 2000 naar Nederland te gaan in de hoop daar wel asiel te krijgen. Elf asielzoekerscentra en een detentiecentrum later is hij nog steeds hier... zonder status.

"Ik was zo dichtbij een 'legaal' leven."

"Als ik in 2006 niet naar België was gegaan voor twee maanden, dan had ik nu een verblijfsvergunning gehad", legt Tavish uit. De overheid besloot in 2007 tot een generaal pardon voor een grote groep afgewezen asielzoekers die al geruime tijd in Nederland verbleef. Tavish voldeed aan alle voorwaarden op een na: hij was niet langer dan zes jaar onafgebroken in Nederland. "Ik was zo dichtbij een 'legaal' leven", mompelt hij. Zevenentwintigduizend andere migranten hadden meer geluk.

"Ik zou gebruik 
kunnen maken 
van mijn ervaring 
en een Chinees 
restaurant kunnen 
beginnen."

Tavish bezoekt regelmatig zijn twee zussen die op verschillende plekken in Nederland wonen. Omdat het steeds moeilijker is geworden om werk te vinden in de informele economie is hij in toenemende mate afhankelijk van hun geworden. "Vroeger was het niet zo moeilijk om als ongedocumenteerde ergens een baantje te vinden, maar dat is echt veranderd", zegt Tavish. Tegenwoordig wordt illegale tewerkstelling en arbeidsuitbuiting hard aangepakt door justitie. Soms verdient Tavish nog wat geld met huishoudelijk werk, maar meestal niet genoeg om van rond te komen.

"Ik ben niet bang om opgepakt te worden", zegt Tavish als we een politieauto in de verte zien. Hij vertelt een anekdote over een politieagent die opeens voor zijn deur stond: "Op een bepaald moment vroeg hij of ik beschikte over een wapen. Ik zei: alleen een paar messen. Toen hij vroeg waar ze waren, zei ik: volg me maar naar de keuken."

"Het was erg hard om niet op de begrafenis van mijn vader te kunnen zijn."

Tavish is gezegend met een stoutmoedig en opgeruimd karakter. Het zal hem helpen tegen de permanente druk waar hij onder staat. Nu hij de leeftijd van vijftig heeft bereikt dringt de tijd dat hij moet kiezen tussen een blijvend bestaan in de schaduw of een onzeker nieuw begin in Sri Lanka. "Ik zou gebruik kunnen maken van mijn ervaring en een Chinees restaurant kunnen beginnen", zegt Tavish wanneer de optie van terugkeer ter sprake komt. "En mijn moeder is al in de tachtig, dus... Het was erg hard om niet op de begrafenis van mijn vader te kunnen zijn."

"Mijn hoop is dat er weer een generaal pardon komt."

Dan geeft hij een draai aan het gesprek: "Maar mijn hoop is dat er weer een generaal pardon komt." Tavish noemt een website waar mensen hun steun kunnen betuigen door een petitie te tekenen. Hij legt uit dat hij dat liever niet vraagt aan mensen die zelf een migratieachtergrond hebben: "Zij zijn daar meestal niet zo'n voorstander van uit angst dat het schadelijk is voor hun eigen positie."

Tavish kent de realiteit, maar cynisch is hij er niet door geworden. Nog even monter als bij onze eerste ontmoeting nemen we afscheid en fietst hij weg de grijze ochtend in.

IOM staat in Nederland dagelijks in contact met migranten in verschillende situaties. Een team van counselors neemt kennis van hun uitdagingen, geeft informatie en helpt bij vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst. 

Voor meer informatie over de IOM-hulpprogramma's in Nederland klik hier