De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) - The UN Migration Agency - spreekt jaarlijks duizenden migranten die terug willen keren naar hun geboorteland of dit overwegen.
Waarom besluit je terug te keren? Zoveel migranten, zoveel motieven.
Vaak zijn die motieven complex, maar soms ook gewoon klip en klaar.
Toen in december 2016 een nieuwe president was gekozen in Gambia, duurde het niet lang voordat Mawdo (gefingeerde naam) in actie kwam.
Dit was het moment waarop hij had gewacht.
Tekst: Olivier Sprée (IOM)
Fotografie: Amanda Nero (IOM)
Het is zomer 2013 als Mawdo onderweg is naar Ter Apel in Groningen, niet ver van de grens met Duitsland. Een strak verkaveld landschap van weilanden en water trekt aan hem voorbij. Even is hij het doel van zijn reis vergeten. Dan stopt de trein en stapt hij over op de bus voor het laatste stuk. Hij staat op het punt om asiel aan te vragen.
Kort daarvoor was hij in Den Haag geweest voor een conferentie. Vanuit Senegal was hij vertrokken. Sinds een aantal maanden zat hij als journalist daar ondergedoken. Maar ook daar was hij niet meer veilig.
Eerder dat jaar was er een artikel van zijn hand gepubliceerd op de voorpagina van de Gambiaanse krant Foroyaa, met als kop 'Vast zonder berechting en verdwenen zonder spoor'.
"Begin 2013 moest ik mijn land ontvluchten. Het was de meest trieste dag van mijn leven."
Jarenlang had hij aan het stuk gewerkt. Een verhaal over de verdwijningen van journalisten en politici die in verzet kwamen tegen het regime van president Yahya Jammeh.
Mawdo was al eerder lastig gevallen als journalist, maar na dit artikel stond zijn leven op het spel. Hij moest vluchten. Zijn vrouw en tweejarige dochtertje bleven achter.
Na Ter Apel verblijft Mawdo in het asielzoekerscentrum in Gilze en daarna in Almere. Een jaar na aankomst in Nederland krijgt hij een verblijfsvergunning en nog een jaar later wordt hij herenigd met zijn gezin. Ze betrekken een hoekwoning in een wijk in Lelystad.
Dan gebeurt er eind 2016 iets bijzonders. Gambia heeft na ruim twintig jaar een nieuwe president gekozen. Even dreigt een burgeroorlog omdat Jammeh de macht niet wil afstaan, maar door internationale druk wordt dit afgewend. Jammeh vertrekt en Adama Barrow is de nieuwe leider.
"Mijn dochter zal verder opgroeien in een land dat weer een toekomst heeft."
Volgens Mawdo zal er met Barrow een nieuwe wind gaan waaien: "In zijn eerste speech had hij het meteen over de vrijheid van het woord. Dus dat biedt hoop."
Mawdo hoefde niet lang na te denken over terugkeer. Het is weer veilig voor hem en hij wil als journalist graag verder bijdragen aan de ontwikkeling van zijn land. Hij weet dat hij zijn verblijfsrecht in Nederland hiermee opgeeft. "Ik hou van Nederland, maar ik heb altijd gezegd dat ik terugkeer als het kan. Een deel van mijn familie zat in de politiek. Zij hebben zich altijd ingezet voor het land. Ik zie het als mijn plicht hun voorbeeld te volgen."
Weer aan de slag bij zijn oude werkgever Foroyaa ziet Mawdo niet zitten. Die krant is bevriend met de nieuwe president: "Ik wil onafhankelijk blijven. Zo hoort journalistiek te zijn."
Liever wil hij zijn eigen krant beginnen, maar door zijn vlucht heeft hij geen middelen meer om dat op te starten. Hij zocht hulp bij IOM en Stichting WereldWijd.
"Het slagen van mijn herintegratie hangt voor een groot deel af van de ondersteuning die mijn familie en de rest van het dorp krijgt."
Stichting WereldWijd heeft hem geholpen met het vullen van een kist vol met pc's, laptop's, printers, maar ook naaimachines en visnetten. "Na een verblijf van vier jaar in Europa kan ik niet met lege handen thuiskomen. Er wordt van mij verwacht dat ik iets meeneem voor mijn familie en de rest van het dorp. Het slagen van mijn herintegratie hangt voor een groot deel af van de ondersteuning die zij krijgen."
Mawdo is zich ervan bewust dat zijn uiteindelijke doel om een eigen krant te runnen tijd nodig heeft. Om gedurende dat proces zekerheid te hebben over een inkomen is zijn plan om een taxi aan te schaffen. Hiermee zal het gezin in ieder geval huisvesting en schoolgeld kunnen betalen. De materialen uit Nederland zal Mawdo gebruiken voor zijn hoofddoel. Hij hoopt ook snel geld apart te kunnen leggen voor een drukpers en collega-journalisten te ontmoeten die ook zijn teruggekeerd.
Zijn dochtertje is inmiddels zes, spreekt vloeiend Nederlands en heeft allerlei vriendinnetjes in Lelystad. Ze kan zich Gambia niet meer herinneren. "Ik kan niet wachten om haar al het moois van Gambia te laten zien: de cultuur, de rivier, de pindasoep van haar oma ... Ze zal verder opgroeien in een land dat weer een toekomst heeft."
Sinds 2010 hebben IOM en Stichting WereldWijd een samenwerkingsverband. IOM zorgt in het land van herkomst voor de inklaring van een kist die door Stichting WereldWijd gevuld is met materialen voor het opstarten van een bedrijfje. Ook zorgt Stichting WereldWijd eventueel voor een vakopleiding voorafgaand aan vertrek. IOM helpt terugkeerders verder bij de implementatie van het herintegratieplan in het land van herkomst.
Voor meer informatie over de IOM-hulpprogramma's in Nederland klik hier
